Event 2022

Voor elke organisatie is het een uitdaging om aan te sluiten bij de snelle dynamiek van de omgeving. Om wendbaar en adaptief te zijn. Of het nu over marktontwikkelingen of maatschappelijke ontwikkelingen gaat. Het is geen keuze om daar niet op aan te sluiten in de manier van werken en in de manier van organiseren. Het vermogen om doelgericht te kunnen samenwerken aan de belangrijkste opgaven is daarmee een nieuwe focus voor organisaties: opgavengericht werken. Het is een manier van werken waarin niet de eigen structuur of manier van werken van een organisatie de basis is, maar je steeds vanuit de specifieke opgave kijkt wat dat vraagt aan werkvorm, aanpak, processen, etc. Het professionaliseren van programmatisch werken wordt daarmee ook steeds meer het professionaliseren van ‘opgavegericht werken’. Maar wat kom je tegen op de soms hobbelige weg naar een opgavengerichte organisatie? Welke organisatie heeft dat goed voor elkaar? En wat zijn de lessen die te trekken zijn? Welke vraagstukken komen er allemaal bij kijken? Wat zijn essentiële interventies? Wat is een goede strategie? Welke stappen moet je zeker niet overslaan en wat zijn valkuilen? In deze workshop gaan we met een paar verantwoordelijke managers kijken wat je op de hobbelige weg naar die opgavegerichte organisatie allemaal tegenkomt.

De vorm van deze workshop is een rondetafelgesprek met als deelnemers:

• Wendy Kooistra, Directeur Hoogheemraadschap Delfland       
• Sjoerd Elseman, Directeur gemeente Nissewaard 
• Catharine Verberne, Algemeen directeur Peelgemeenten.

Het gesprek wordt geleid door Jo Bos.

Hoe krijg je een droom in uitvoering en hoe blijf je in uitvoering bij de die droom? In deze sessie nemen we een kijkje in de dagelijkse praktijk van het werken met een droom, namelijk die van De Tuin van Holland. De provincie Zuid-Holland werkt hierin samen met allerlei partijen en doet dat aan de hand van de methodiek van 'Groene Cirkels', ook wel omschreven als 'Dromen voor Doeners'. De Tuin van Holland koppelt de droom van gezond en (h)eerlijk regionaal voedsel aan een duurzaam en aantrekkelijk landschap én een nieuwe gastronomische stroming. Chefs, artsen, telers, onderzoekers, overheid en ketenpartijen bouwen aan een Groene Cirkel die de vraag naar duurzame regionale producten openbreekt en gezondheid stimuleert. Hiervoor werken we samen met grote afnemers om een nieuwe keten te ontwikkelen op basis van gedeelde waardes in een gemeenschappelijke droom van boer tot bord. Deze voedseltransitie overstijgt organisaties en domeinen. Niemand is echt eigenaar van het gehele vraagstuk of heeft de hele oplossing in handen. De Groene Cirkel methodiek biedt handvaten om een netwerk van partijen te bewegen het heft in handen te nemen en de autonome ontwikkeling om te buigen richting transitie. In deze sessie krijg je inzicht in de kracht van een gemeenschappelijke droom om een coalitie te vormen in transitievraagstukken. Wat vraagt werken met een droom van je? Hoe krijg je een coalitie praktisch in beweging? Deze sessie rijkt je tools aan om zelf aan de slag te gaan: dromen én doen.Deze sessie wordt verzorgd door Mart Nooijen, Procesmanager Voedsel Groene Cirkels bij de Provincie Zuid-Holland, en Patrick Kaashoek, werkzaam aan voedseltransities en maatschappelijke innovatie bij Vormgevers van Toekomst.

Samenwerken is überhaupt niet gemakkelijk, maar al helemaal niet in complexe (transitie)opgaves. Op weg naar een nieuwe werkelijkheid komen we allerlei beren op onze weg tegen. En soms weten we dan ook even niet meer hoe verder te komen. Zowel in de onderlinge samenwerking in de kerngroep als in de samenwerking met andere betrokkenen. Voor (transitie)uitdagingen is dan ook veel, diverse denkkracht nodig. Ook als het gaat om het andere, onbewuste geluid. Zelfs als dit even schuurt. Hier zit een enorm onbenut potentieel: de wijsheid van de groep. Hiervoor zetten we in deze sessie in op het thema collectieve intelligentie; één van de basisprincipes van transities. Iets met het overtreffen van de som der delen. Samen weten we meer dan het slimste individu. Inzet van de crowd, sociaal leren en slimme besluitvorming. In deze sessie gaan we na een inleiding over deze thematiek aan de slag met praktische handvaten rondom collectieve intelligentie, direct in te zetten in de samenwerking met de eigen kerngroep en andere betrokkenen. De sessie wordt begeleid door Thirza Monster. Als ondernemer, organisatieantropoloog en natuurliefhebber houdt zij zich al jarenlang bezig met complexe transitieopgaves. Onder meer in circulaire economie, innovatie, energietransitie, next economy, arbeidsmarkt en internationale samenwerking.

Programmaorganisaties maken in de uitvoering meer en meer gebruik van technologie en digitale middelen. Ook worden programma’s uitgevoerd in een maatschappij waarin digitalisering en opkomende technologieën steeds meer mainstream worden. Maar wat als digitalisering en de mogelijkheden van technologie niet een middel is wat gebruikt wordt, maar essentieel is om het doel te bereiken? Als jouw organisatie de kansen ziet van digitalisering en technologie en die kansen wil pakken? Wat organiseer je, wat zijn succes- en faalfactoren van digitale transformatie, hoe zorg je dat je oog houdt voor de mens en vooral hoe doe je dit in de praktijk? In deze sessie delen Migiel Gloudemans, adviseur en manager bij organisatieadviesbureau New Nodes en Janneke de Wagt, programmamanager Digitale Transformatie bij woningbouwcorporatie Woonzorg Nederland hun ervaringen en gaan hierover met jou als deelnemer in gesprek.

Het programma DG Stikstof van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) werkt samen met ministeries, andere overheden en sectoren aan een groot pakket maatregelen om de hoeveelheid stikstof terug te dringen en de natuur sterker te maken. De stikstofaanpak is een maatschappelijk en politiek zeer complex en gevoelig dossier met veel verschillende belangen en belanghebbenden. Het debat hierover is verhit en vindt plaats in een gepolariseerd speelveld. De uitspraak van de Raad van State zette in mei 2019 een streep door het Programma Aanpak Stikstof (PAS), dat de overheid in 2015 introduceerde. Een nieuwe structurele aanpak voor de stikstofproblematiek was nodig.

Vera Pieterman (programmadirecteur bij DG Stikstof) ging daarmee aan de slag. Dat moest aanvankelijk met stoom en kokend water dat veelal ten koste ging van de samenwerking met betrokken partijen. Tegelijkertijd is de inzet van die partijen cruciaal. Hoe doe je dit nu goed? Hoe organiseer en stuur je nu zo'n majeure opgave, waarin de verantwoordelijkheden over veel partijen zijn verdeeld? Hoe ga je om met crisis en politieke druk? Vera laat zien hoe zij het heeft aangepakt, maar reflecteert graag met jullie hierop. Wat hadden alternatieve aanpakken kunnen zijn?

Beslissen en kiezen zijn belangrijke onderdelen van programma’s en vragen veel van de vaardigheden van een programmamanager. Hoe maak ik een weloverwogen keuze? Hoe neem ik een ingewikkelde beslissing? Helder denken vereist helder taalgebruik. Het doel van deze sessie is het verhogen van je taalbewustzijn. Het is de bedoeling een alarminstallatie te monteren in jullie hoofden. De sirene moet gaan loeien bij vaag en onvolledig taalgebruik, of dat nou uit je eigen mond komt, of uit de mond van collega’s, klanten of deskundigen. Helder denken begint met klare taal. Helder taalgebruik is extra belangrijk in het samenwerken aan opgaven over grenzen van organisaties en culturen heen. Een programmamanager is de spil zijn in de samenwerking en degene die hierop kan sturen. Concretiseren is een complexe vaardigheid die oplettendheid en de nodige lef vereist. En het valt te leren. Maarten Gehem is directeur bij de Argumentenfabriek en gaat met ons aan de slag! We staan stil bij een aantal ‘vervormingen van taal’ en passen deze onder meer toe op teksten en voorbeelden uit de praktijk.

Programmamanager zijn is een spannend beroep. In het samenspel met opdrachtgevers, interne en externe belanghebbenden en je eigen team kom je regelmatig in situaties waarin er veel van je wordt gevraagd. Een beetje spanning is daarbij niet erg, die zorgt vaak voor ontwikkeling, voor het verkennen en oprekken van je mogelijkheden. Te veel spanning levert stress op en put je uit. Daarom is het goed spanningen die je ervaart te onderzoeken, en dat is precies wat we in deze workshop gaan doen. We gaan vanuit de praktijk van de deelnemers spanningen bij het werken als programmamanager ophalen en een ervan die resoneert wat nader verkennen. Dat doen we in de vorm van een groepsgesprek waarbij we gebruikmaken van een model rond beroepsidentiteit dat Freerk en Gerritjan mede hebben ontwikkeld en dat de samenhang laat zien tussen wie je bent als persoon, als beroepsbeoefenaar en als lid van je groep vakgenoten. Deze proeve van een verkenning geeft je meer zicht op de wijze waarop je je tot het beroep van programmamanager verhoudt, op jouw beroepsidentiteit. En daarbij op wat je zou kunnen doen om spanningen die in je werk ervaart niet te spannend te laten zijn. Met de opbrengst van de verkenning en het model kun je heel goed zelf verder aan de slag voor de verdieping van jouw beroepsidentiteit.

Hans Frints (leiderschapsexpert) en Helmuth Stoop (expert programmamanagement) combineerden hun ervaringen in de leergang 'Vakmanschap in leiderschap'. Je kunt jezelf niet uitzetten maar wel veel beter inzetten. Je bent namelijk als programmamanager zelf vaak een van de belangrijkste interventies in een programma. Naarmate je jezelf beter kent, ben je effectiever als programmamanager. Tijdens een 'intiem uur' verdiepen we op PGM Open Event jouw persoonlijke leiderschap als programmamanager. Je krijgt via een simpele oefening meer inzicht in jouw unieke identiteit en hoe die doorklinkt in je leiderschap, in je kracht én in je uitdagingen als programmamanager.

De Programmamanager is de 'the most valuable player...' om majeure bewegingen te realiseren. In gemeente Helmond hadden ze 7 programma’s benoemd in de strategie van de stad. De vraag van de directeur (David de Vries) was: “hoe kan ik er voor zorgen dat: mijn programmamanagers beter worden, zodat het effect van de programma’s groter wordt en de 7 programma’s integraal samengaan en elkaar versterken”? In nauwe samenwerking met Twynstra Gudde, Frank en natuurlijk het team van programmamanagers van de gemeente Helmond zijn wij aan de slag gegaan met dit complexe vraagstuk. Hierin stond: professionaliseren van het vak, persoonlijk leiderschap van de programmamanager en het verbeteren van de organisatie van het werk centraal. Een van de activiteiten was het maken van een ontwikkelmodel gericht op de programmamanager van de gemeente Helmond.

Het ontwikkelmodel daagt de programmamanager uit verder te kijken dan het huidige niveau, dus meer gericht te werk gaan waardoor de effectiviteit van de programmamanager groter wordt. Deze ontwikkeling hebben wij vertaald in zichtbaar gedrag. Het model geeft handvatten voor het “goede gesprek”; samen met de programmamanager op zoek gaan naar de volgende stap in zijn/haar professie. Het ontwikkelmodel helpt de combinatie te maken tussen talenten van individuele programmamanager en wat de gemeente Helmond belangrijk vindt.

De vragen die tijdens de workshop centraal staan: wordt het “goede gesprek” wel gevoerd? Leent de rol van de programmamanager zich voor dergelijke gesprekken of gaan wij liever over in de waan van de dag? Met wie voer je het gesprek als je leidinggevende ook je opdrachtgever is? En (hoe) laat de programmamanager zich ontwikkelen? De workshop wordt verzorgd door Daiëlle Rikken (HRM Vrouwen) en David de Vries (gemeente Helmond) die ten tijde van het opzetten van het ontwikkelmodel leiding gaf aan de programmamanagers.

De ziel van de programmamanager is doorgaans een black box. Er speelt veel in programma's; de programmamanager is de spil die absorbeert, denkt, doet en voelt. Maar wat gaat er om in de ziel van de programmamanager als het gaat om thema’s als:

Eenzaamheid & verbondenheid, Korte termijn resultaten & lange termijn, doelen; stretchen, Bestuurlijk & ambtelijk domein, Dansvloer & balkon, Leider & manager, Binnen & buiten, Persoon & rol, Sturen & gestuurd worden, Vertrouwen & geloof, Macht & gezag, Loeder van de loyaliteit, Kracht van stilte, Leaders eat first

Een kijkje in de ziel van de programmamanager levert verrassende bekentenissen, ontboezemingen en dilemma's op. De herkenbaarheid zorgt voor verbinding met zielsverwanten. Conform het format van het tv-programma 'Kijken in de ziel...' van Coen Verbraak.

Programmateams geven steeds vaker vorm aan grensoverschrijdende samenwerking, omdat ook de opgaven steeds complexer worden. Er is samenwerking nodig over afdelingen en organisatie heen en er zijn meerdere disciplines nodig. De mensen in het programmateam zijn samen het ‘wezen’ van het programma en moeten dus in staat zijn bepaalde rollen te vervullen die passen bij het grensoverschrijdende karakter. Hoe ontwikkel je zo’n succesvol team en wat is daarvoor nodig? En welke waarden en krachten spreek jij aan als onderdeel van zo’n team? In deze workshop gaan we interactief aan de slag met vijf archetypen die het wezen van een programmateam kunnen vormen dat grensoverschrijdend samenwerkt. Archetypen zijn fundamentele patronen die tot uiting komen in ‘oerbeelden’ en die in de lange evolutie van de menselijke geest zijn ontstaan. Ze bezitten hun eigen initiatief en hun eigen specifieke energie en ze worden (onbewust) herkend door alle mensen. We bespreken welke archetypen vooral bij jou horen. Ben jij de ‘ridder’ die ten strijde trekt, of misschien de ‘pionier’ die nieuwe wegen verkent? Door archetypes centraal te stellen, ervaar je hoe je het gesprek over teams en over samenwerking op een nieuwe en waardevolle manier kunt voeren met elkaar. Deze workshop biedt daarmee de handvatten om ook in je eigen programmateam de samenwerking te verdiepen en te verbeteren.

Als je programma "Aardgasvrije Wijken" heet, dan kun je wel raden welke verwachtingen dat wekt. Een majeure, complexe en langjarige opgave die iedereen – overheid, bedrijven en in het bijzonder inwoners – raakt. Ga er maar aan staan als programmamanager om deze opgave tot een goed einde te brengen. Dat is waar Jos van Dalen, programmadirecteur, en zijn team al een aantal jaren mee aan de slag zijn. Maar in hoeverre zijn zij nu eigenlijk aanspreekbaar op die aardgasvrije wijken? Wat doen ze om deze transitie een zet in de rug te geven en hoe verhoudt zich dat tot de ambitie om van het aardgas af te gaan? Jos neemt ons mee in de aanpak van het programma, de manier waarop ze omgaan met het grote veld aan diverse stakeholders (waaronder de Tweede Kamer), zijn kijk op de waarde van programmamanagement, en de lessen die ze leerden.

Programmamanagers leven in drukte; de waan van de dag regeert, de spanning loopt af en toe op, het is werken naar deadlines, de verantwoording over voortgang is soms lastig... Stilte is een belangrijke bron voor het vitaal blijven als programmamanager. Versnellen door verstillen. Stilte in de drukte 'brengen' is lastig maar noodzakelijk. Hoe breng je stilte? Hoe ben jij de stilte? Als je als programmamanager niet af en toe stil staat en stil bent, hoe hou je dan overzicht, blijf je fris in je hoofd en het goede voorbeeld voor anderen? In de nieuwe tijden, is er steeds meer aandacht voor zingeving in programma's maar ook voor zingeving in je rol als programmamanager. Daar hoort stilte bij. 

Het programma "Aan de slag met de Omgevingswet" is een samenwerking van gemeenten, provincies, waterschappen en Rijk. Samen staan ze voor de uitdaging om de Omgevingswet in te voeren, de grootste wetswijziging ooit, die leidt tot een omvangrijke veranderopgave gericht op het komen tot een mooiere, schonere en veiligere leefomgeving. Het programma ondersteunt, stimuleert en faciliteert op allerlei manieren, onder meer door het ontwikkelen van een Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Joyce de Jong was eerst als programmamanager/productmanager in de lead bij de ontwikkeling van het DSO en is nu implementatiemanager voor de landelijke implementatie. In haar 17 jaar als programma manager stuurt Joyce programma’s het liefst van kop tot staart aan: van kwartiermaker tot en met het licht uit doen. Maar hoe doe je dat in een overheidssetting, waar programma’s groot, langdurig en politiek gevoelig zijn? Hoe hou je de schwung erin met elkaar, zeker als het tegen zit en de implementatie keer op keer wordt uitgesteld? Hoe hou je het persoonlijk vol? Na acht jaar bij de Omgevingswet is Joyce inmiddels ervaringsexpert en neemt ons onder andere mee langs de levenscyclus van het programma, hoogte- en dieptepunten en keuzes die zij maakte. Waarbij de methodes ‘Managing Successful Programs’en SAFE een bron van inspiratie zijn gebleken.

Tegen 2030 leeft meer dan 80% van de Nederlandse bevolking in een stedelijke omgeving. De noodzaak om woningen bij te bouwen, gebieden te (her)ontwikkelen is daarmee evident. En dat moet duurzaam - rekening houdend met klimaatverandering, energietransitie, mobiliteit, etc. – maar ook gezond! Onze gezondheid wordt voor een belangrijk deel bepaald door allerlei omgevingsfactoren: waar we wonen en werken, wat we eten, in welke mate we worden blootgesteld aan luchtverontreiniging, welke sociale interacties we hebben en welke leefstijlkeuzes we maken. Dit is waar de Data- en Kennishub Gezond Stedelijk Leven (DKH GSL) aan werkt: data-gedreven concepten en tools voor een gezonde leefomgeving, toegepast in living labs, die rekening houden met dit complexe samenspel van factoren. In mei 2020 (tijdens de eerste lockdown) is de hub gelanceerd om direct op diverse fronten te starten; met grote ambities, een veelkleurig pallet aan projecten en partners, een kennisdelingsagenda, een bescheiden budget en minimale afspraken hoe met elkaar samen te werken. Kortom, multi-dimensioneel qua opgave, maar ook qua actoren. Hoe steek je dan van wal? De gekozen aanpak licht Hanneke Zijtveld (programmamanager van de Data- en Kennishub Gezond Stedelijk Leven) graag toe, zo ook waar de hub nu staat met haar kansen en uitdagingen. Vanuit meerdere invalshoeken spiegelen we, op interactieve wijze, waar het proces anders en beter hadden gekund. Welk perspectief pak jij?

Opgaven als de zero-missie samenleving, circulaire economie en biodiversiteitstransitie zijn groot en veelomvattend. Het verleden geeft niet langer de blauwdruk voor de toekomst. In beweging blijven en durven doen ondanks dat je niet alles weet, dat is een kunst op zich. Juist programma's kunnen helpen om concreet aan de slag te gaan en een volgende stap te ontdekken. Hiervoor hebben we een aantal handvatten opgesteld die we met jullie delen en in de workshop toepassen. We laten ons hierbij inspireren door de mindset van de kunstenaar: met een open blik, speels en onderzoekend. We dagen jou en onszelf uit om op een andere manier naar onze vraagstukken te kijken. We nemen je mee in een oefening die je eigen voorstellingsvermogen prikkelt om vanuit die ervaring met een andere blik naar je casus te kijken. Kunnen we ons voldoende voorstellen hoe de toekomst er uit kan zien?

De Covid-pandemie, extreme weersomstandigheden, Afghanistan, Brexit, de polarisatie van samenlevingen in veel landen zoals de VS, Polen en Brazilië zijn allemaal voorbeelden van een toenemende trend van bijzonder complexe en vluchtige situaties. Programma's zijn flexibel (iteratief en incrementeel) en stellen ons doorgaans in staat om complexe en vluchtige situaties te sturen, maar deze voorbeelden zijn extreem en we hebben momenteel geen manieren gevonden om ze effectief te managen. Dergelijke situaties proberen te besturen is een beetje als van een klif springen. In een wereld waar extremen steeds minder uitzonderlijk worden, moeten we nieuwe manieren vinden om onze benadering van dergelijke situaties beter te begrijpen en te beter in de vingers te krijgen. Kan programmamanagement, gecombineerd met andere methoden zoals Disciplined Agile, risico-optimalisatie, batenmanagement en andere, ons in staat stellen om basejumpers te worden en onze vlucht naar beneden onder controle te krijgen in plaats van de gijzelaar van de zwaartekracht te zijn? In deze workshop bespreken we hoe deze benaderingen kunnen worden gecombineerd met programmamanagement. Om ons zo te helpen om te gaan met situaties die steeds complexer en vluchtiger worden, door zowel de ambiguïteit te managen die wordt veroorzaakt door complexiteit als de onzekerheid die de veranderingen om ons heen kenmerkt. We zullen ook de noodzaak bespreken om adaptieve benaderingen te omarmen, om daarmee duurzame waarde te creëren voor de samenleving. Deze sessie is in het Engels.

“Naar aanleiding van Marco’s inleiding als keynote spreker, gaat hij aansluitend daarop graag met geïnteresseerden in gesprek over de opzet en aanpak van NPRZ. Marco verdiept op een aantal onderwerpen uit zijn keynote op basis van de vragen van de deelnemers. Een interactieve, verdiepende sessie. In het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ), werken Rijk, de gemeente Rotterdam, corporaties, zorginstellingen, schoolbesturen, bedrijfsleven, politie en Openbaar Ministerie aan een gezonde toekomst voor Rotterdam Zuid. Samen willen deze partners ervoor zorgen dat opleidingsniveau, arbeidsparticipatie en woonkwaliteit in 20 jaar stijgen naar het gemiddelde van de vier grote steden in Nederland. Een breed gedragen aanvalsplan om de achterstanden te bestrijden en het leven op Zuid te verbeteren. Het is een programma dat de tijd krijgt die nodig is: in een periode van 20 jaar moet Zuid zijn gestegen naar het niveau van Rotterdam en de andere grote steden (G4). NPRZ bestaat nu 10 jaar en is halverwege de looptijd. NPRZ wordt regelmatig genoemd als toonbeeld van 'een goed programma.